Nasza strona wykorzystuje cookies , aby zapewnić jakość usług. Kontynuując przeglądanie zgadzasz się z na użycie plików cookies. Więcej informacji

October 15
2021/ 17:30

Wystawa „Artyści generała Władysława Andersa z Wilna i z Wileńszczyzny”

„Bo nie ma ziemi wybieranej. Jest tylko ziemia przeznaczona” – pisał w wierszu pt. Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny, urodzony w Drohobyczu a zmarły na emigracji w Londynie, klasyk literatury polskiej XX wieku – poeta, prozaik i eseista Kazimierz Wierzyński.

Dla rzeszy Polaków - politycznych uchodźców po II wojnie światowej, w tym dla artystów plastyków – którzy w wyniku drugiej wojny światowej musieli pozostać na emigracji, „ojczyzna, którą znali, przestała istnieć”. Jak pisał Adam Walaszak, „przecięta linią Curzona i w swojej dawnej części całkowicie niedostępna, albo nieistniejąca ze względu na zmieniony ustrój - Polska się rozpłynęła. Wyrwano im ją. Na emigracji, skoro powrót do kraju rodzinnego był niemożliwy, należało przenieść ojczyznę w miejsce zamieszkania. Jednocześnie pozostawiona (w sensie: opuszczona) ojczyzna, stawała się - niemal naturalnie - coraz bardziej mitologiczna”.

Po wybuchu drugiej wojny światowej i na skutek pojałtańskiego podziału Europy, na emigracji – tak w krajach europejskich jak i pozaeuropejskich, zaczęły kształtować się polskie środowiska plastyczne – skupiające malarzy, rzeźbiarzy i grafików. W czasie wojny, pomimo niesprzyjających warunków, artyści plastycy tworzyli zarówno w nieludzkich warunkach sowieckich więzień i łagrów, niemieckich oflagów i stalagów oraz na liniach frontu i przemarszu wszystkich formacji Polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej funkcjonujących w latach 1940–1947 na obczyźnie i podległych Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Naczelnemu Wodzowi z siedzibą w Londynie.

Po wojnie, najbardziej jednorodną grupę pośród polskich artystów-malarzy w Londynie, zarówno pod względem formalnym jak i stylistycznym, stworzyli studenci Szkoły Malarstwa Sztalugowego i Grafiki Użytkowej, którą do życia powołał Marian Bohusz-Szyszko. W 1945 roku, dzięki przychylności Generała Władysława Andersa, przy 2 Korpusie Wojska Polskiego stacjonującym wówczas pod Rzymem, ten absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a wcześniej student Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, za przychylnością generała Władysława Andersa, w Cecchignoli pod Rzymem zorganizował Szkołę Malarską, w skład której weszli artyści polscy oraz ówcześni studenci rzymskiej Accademia delle Belle Arti – żołnierze 2 Korpusu.

I chociaż od 1947 roku, już po przemieszczeniu się z Włoch do Anglii, szkołę Bohusza tworzył zawsze zespół uczniów w różnym wieku i różnych narodowości, to aż do śmierci Bohusza w 1995 roku szkoła zachowała całkowicie polski charakter. Tutaj miały miejsce, przez blisko 50 lat, „powołania malarskie” ponad stu kolejnych artystów. A umiłowanie i łączności duchowa Mariana Bohusza-Szyszki z Wileńszczyzną -  wielokrotnie trafiało na podatny grunt, zwłaszcza w obszarze tematyki prac u tych uczniów którzy, jak on, z Kresów się wywodzili.

Upamiętnieniu żołnierzy – artystów służy przygotowana przez Fundację „Towarzystwo Projektów Edukacyjnych” wystawa ARTYŚCI GENERAŁA WŁADYSŁAWA ANDERSA Z WILNA I WILEŃSZCZYZNY poświęcona ich sylwetkom oraz genezie i szlakowi bojowemu Armii Andersa.

Poznamy wyjątkowe losy następujących postaci:

Marian Bohusz-Szyszko (1901-1995)

Halina Sukiennicka (1906-1998)

Halima Nałęcz (1914-2008)

Wojciech Falkowski (1930-2015)

Jan Wieliczko (1919-1999)

Janina Baranowska (1925-)

Janusz Eichler (1923-2002)

Jan Marian Kościałkowski (1914-1977)

 

Swoistym dopełnieniem przedsięwzięcia będzie prezentacja filmu „Artyści Andersa” w reż. Rafała Brylla oraz wykład prof. dra hab. Jana Wiktora Sienkiewicza (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).